Iqbal on Guru Nanak

Butkada phir baad muddat ke magar raushan hua,
Noor-e-Ibrahim se aazaar ka ghar raushan hua!
Phir uthi aakhir sada tawhid ki Punjab se,
Hind ko ik mard-e-kamil ne jagaya khwab se!

(After and age, once again the temple became radiant;
Aazar’s house shone with the glory of Abraham.
Once again, the call of God’s unity arose from Punjab
From its dream Hind was awakened by a Perfect man.)

Iqbal brings Guru Nanak centre stage. The world is dark, all great teachings have been forgotten and migrated to distant land, and caste is crushing the oppressed. All of a sudden history repeates itself. Giving the analogy of Prophet Abraham’s father, Aazaar (a consummmate artist, maker of idols) in whose house Abraham, the Father of Wahdaniyat(One God) was born. Guru Nanak was thus sent to earth to spread this very Wahdaniyat. The soil of Punjab gave call for Unity and India was awakened from its deep slumber by a man who is Kamil or complete, the perfect Man, Guru Nanak.

Syeda Hameed in her essay ‘My Rama Secular Hindu Divine’ in The Little Magazine , Vol. VII : Issue 5 & 6, Page 33

ਜ਼ੀਰੋ/Zero

ਅਸੀਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਅੰਕ ਈਜਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀ
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਹਾਂ
ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਬੰਦ ਜ਼ੀਰੋ
ਸਾਡਾ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਬਣਕੇ
ਸਾਡੇ ਖੂਨ ਵਿਚ ਊਂਘਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ
ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਮੱਥੇ ਅੰਦਰ ਫਸੀ ਹੋਈ ਹੈ
ਜ਼ੀਰੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਆਕਾਰ ਦੀ ਹੋਵੇ
ਛੋਟੀ ਜਾਂ ਵੱਡੀ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ
ਜ਼ੀਰੋ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ
ਆਪਣਾ ਮੁੱਲ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਜਿਸਦੇ ਮਗਰ ਲਗਦੀ
ਉਹ ਦਸ ਗੁਣਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ
ਚੌਕੇ ਮਗਰ ਲੱਗ ਕੇ
ਚੌਕੇ ਨੂੰ ਚਾਲੀ ਬਣਾਓਂਦੀ
ਸਾਤੇ ਮਗਰ ਲੱਗਕੇ ਸੱਤਰ ਬਣਾਓਂਦੀ
ਜ਼ੀਰੋ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗਣ ‘ਚ ਹੀ
ਆਪਣੀ ਟੌਹਰ ਸਮਝਦੀ
ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਲੱਗਣ ਦਾ
ਕੋਈ ਅਰ੍ਥ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਆਪਣੇ ਜ਼ੀਰੋ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਅਸੀਂ
ਜ਼ੀਰੋ ਵਾਂਗ
ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗਣ ਗਿੱਝ ਗਏ ਹਾਂ
ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ
ਕਿ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੇ
ਇੱਕ ਚਮਤਕਾਰੀ ਹਿੰਦਸੇ ਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗ ਕੇ
ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਬਣਾਵਾਂਗੇ
ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲਾ ਖੁਦ ਹੀ ਨਾ ਰਿਹਾ
ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਇਕੱਲੇ ਛਟਪਟਾਓਂਦੇ ਜ਼ੀਰੋ ਦੇ ਜ਼ੀਰੋ

ਲੰਮੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਬਾਬੇ ਤੋਂ
ਉਦਾਸੀਆਂ ਦਾ ਵਰ ਨਹੀਂ ਮੰਗ ਸਕਦੇ
ਕਿਓਂਕੇ ਅਸੀਂ
ਜ਼ੀਰੋ ਵਰਗੀਆਂ ਗੋਲ ਪ੍ਰਕਰਮਾ ਤਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
ਉਦਾਸੀਆਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਚੜ ਸਕਦੇ
ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਅਲਮਸਤ ਨਹੀਂ ਉੱਡ ਸਕਦੇ
ਪਰਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਭਰ ਸਕਦੇ
ਉੱਪ ਗ੍ਰਹਿ ਵਾਂਗ
ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਗੋਲ ਧਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਘੁੰਮ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
ਸਾਡਾ ਮਾਰ੍ਗ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਜ਼ੀਰੋ ਵਰਗਾ
ਗੋਲ ਜਾਂ ਇਲੈਪਟੀਕਲ
ਜੋ ਭੂਤ ਓਹੀ ਭਵਿੱਖ
ਪੈਰਾਬੌਲਿਕ ਪਾਥ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਸਕਦੇ
ਸਾਨੂੰ ਅਨੰਤ ਭਵਿਖ ਤੋਂ ਡਰ ਲਗਦਾ ਹੈ

Punjabi Transliteration:
asin zero da ank eejaad karan vaali
pracheen sabhiata de varatman haan
saare paasiaan ton band zero
sada mool mantar banke
saade khoon vich oonghdi phirdi hai
jaan saade mathe vich phasi hoee hai
zero kise vi aakaar di hove
choti jaan vaddi jaan bahut vaddi
zero hi rahindi
apna mull kujh nahin hunda
jisde magar lagdi
uh das guna ho jaanda
chouke magar lagg ke
chouke nun chali banaondi
saate magar laggke sattar banaondi
zero doosriaan de magar laggan ‘ch hee
aapni tohar samajhdi
zero da kise de moohre laggan da
koee arth nahin hunda
aapne zero da ahisaas
surakhkhiat rakhkhan vale asin
zero vaang doojiaan de magar laggana gijhjh gaye haan
asin kade sochia
ki khabbe paase vaale
ikk chamatkaari hindse de magar lagg ke
vaddi rakam banaavange
khabbe paase vaala khud hi na riha
taan asin reh gaye ikkale chatpataonde zero de zero

lammeeaan udaasiaan vaale aapne baabe ton
udasiaan da var nahin mang sakde
kionke asin
zero varagiaan gol parkarmaan taan kar sakde haan
udaasiaan te nahin charh sakde
aakaash vich almasat nahin udd sakde
parvaaz nahin bhar sakde
upp grih vaang
nishchit gol dhaare vich hi ghumm sakde haan
sada marg taan ho sakda zero varga
gol jaan elepptical
jo bhoot ohi bhavikhkh
parabolic path baare nahin soch sakde
saanu anant bhavikh ton saanu darr lagda hai

English Translation:
we are the present
of an ancient civilization
that invented zero

 

zero closed from all sides
it has become our mantra
it got rooted in our blood
or is stuck in our mind
zero can be of any size
small, bigger or the biggest
still remains a zero
does not possess any value

but if it follows something
zero makes it ten times
it follows four
and makes forty
it follows seven and makes seventy
zero feels proud in following something

zero does not matter at all
if it leads something
we feel secure
being a zero
like zero we are accustomed to
follow others

sometime back we thought to follow
a mercurial left side digit
and to be heavy amount
but the left sider vanished itself
and we were left alone
a mere zero again

we can’t ask our baba
baba, the traveler of novel paths
to give us strength
to travel new paths
because we can
follow round paths like a zero
but can’t look to discover new paths
can’t fly in the endless sky
can’t take a free flight

like a satellite
we can rotate in fixed orbit
like a zero
our path can be
circular or elliptical
the same past and future
we can’t think of
and parabolic path
we are scared of
and endless future

P.S. :
mercurial left side digit (ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲਾ
ਚਮਤਕਾਰੀ ਹਿੰਦਸੇ ) :- left-wing political ideology (ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ)
baba who traveled long new paths(ਲੰਮੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਬਾਬੇ ਤੋਂ) – Guru Nanak
parabolic path (ਪੈਰਾਬੌਲਿਕ ਪਾਥ ) :- endless path (ਅੰਤਹੀਣ ਰਸਤਾ)Definition

Source: Excerpts from poem ‘Zero’ by poet/cartoonist Jaswant Singh Zafar ( ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫਰ ) ’s second poetry book ” Asin naanak de ki lagde haan “. He is an Engineer by profession .
Listen to this poem in his own voice at apnaorg
English Translation is by Jasdeep with valuable inputs from Manpreet and Jaswant Singh Zafar himself.
(We are open for suggestions/comments on translation)