ਬੰਦਾ, ਸਿਆਸਤ ਤੇ ਤਜਾਰਤ / Banda, Siaasat te Tajarat

ਕਬੂਤਰ ਨਾਲ ਬਿੱਲੀ ਦੀ, ਬੜੀ ਗਹਿਰੀ ਮੁਹੱਬਤ ਹੈ,
ਕਿ ਕੈਸੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚੀ ਵਤਨ ਦੀ ਹੁਣ ਸਿਆਸਤ ਹੈ |

ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੰਗਲ ‘ਚ ਉੱਗਣਾ ਸੀ ਤੇ ਪੁੱਟ ਦੇਣੇ ਸੀ ਨ੍ਹੇਰੀ ਨੇ,
ਸਲਾਮਤ ਗਮਲਿਆਂ ‘ਚ ਰੁੱਖ ਨੇ, ਸਾਡੀ ਲਿਆਕਤ ਹੈ |

ਜੋ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਸੀ ਅੰਨਦਾਤਾ, ਉਹ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਭਿਖਾਰੀ ਹੈ,
ਕਿ ਏਹੋ ਵਿਸ਼ਵ ਸੁੰਦਰੀ ਤਜਾਰਤ ਦੀ ਨਜ਼ਾਕਤ ਹੈ |

ਵਪਾਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਧੁਨ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਵਿਕਾਉ ਹਾਂ,
ਪੰਘੂੜੇ ਤੋਂ ਸਿਵੇ ਤੀਕਰ, ਤਜਾਰਤ ਹੀ ਤਜਾਰਤ ਹੈ |

ਨਦੀ ਜੋ ਵੀ ਮਿਲੇ ਉਸਨੂੰ, ਪਿਆਸੀ ਹੀ ਮਿਲੇ ਆ ਕੇ,
ਸਮੁੰਦਰ ਥਲ ਨੁੰ ਪੁੱਛ ਦੈ, ‘ਰਾਹ ‘ਚ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਹੈ |

kabootar naal billi di, barhi gahiri muhabbat hai,
ki kaise sikhar te pahunchi vatan di hun siaasat hai |

inhan jangal ‘ch uggna see te putt dene si nheri ne,
slaamat gamliaan ‘ch rukhkh ne, saadi liaakat hai |

jo khetaan vich see anndaata, uh mandi vich bhikhari hai,
ki eho vishav sundari tajaarat di nazaakat hai |

vapaari banan  di dhun vich asin saare vikaaoo haan,
panghure ton sive teekar, tajaarat hi tajaarat hai |

nadi jo vi mile usnu, piaasi hee mile aa ke,
samundar thal nu puchch dai, ‘raah ‘ch bande di hakumat hai |

Source: These are excerpts from a Gazal written by Surjeet Judge ,a well known Punjabi Gazal Writer. It is taken from his recent book ‘Par Mukat Parwaaz’. Published by Chetna Parkashan.

P.S. :
tajaarat( ਤਜਾਰਤ ) :- Commerce, Business, Trade
siaasat(ਸਿਆਸਤ) : Politics
liaakat(ਲਿਆਕਤ) : Worth, Ability, Merit, Skill

ਪਰ-ਮੁਕਤ ਪਰਵਾਜ਼/ Par Mukat Parwaaz

‘ਪਰ-ਮੁਕਤ ਪਰਵਾਜ਼’ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਜਿਹਦੇ ਲੂੰ ਲੂੰ ‘ਚ ਹੈ ,
ਉਸ ਪਰਿੰਦੇ ਨੁੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਿੰਜਰੇ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ |

ਇਸ ਤਲਾਅ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਚਿੱਕੜ ਹੈ ,ਚਲੋ ਮੰਨਿਆਂ ਹਜ਼ੂਰ,
ਪਰ ਨਿਗਾਹਾਂ ਫੇਰਿਓ ਨਾ, ਇਸ ਥਾਂ ਨੀਲੋਫਰ ਵੀ ਹੈ |

ਗਰਕਣਾ ਹੀ ਗਰਕਣਾ ਕਿਓਂ ਸਿੱਖਦੇ ਜਾਈਏ ਅਸੀਂ,
ਜਦ ਕਿ ਉੱਡਣ ਵਾਸ੍ਤੇ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਅੰਬਰ ਵੀ ਹੈ |

ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਏਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀ, ਭਲਾ ਕੀ ਹੋਰ ਹੋਣੀ ਏ,
ਅਸੀਂ ਹਾਕਮ ਦੀ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ, ਹੈ ਜਨਸੇਵਕ ਕਹਾ ਦਿੱਤਾ |

English Transliteration:

‘par-mukat parwaaz’ da jazba jihade loon loon ‘ch hai ,
us parinde nu kise vee pinjre da dar nahin |

is talaa vich bahut chikkarh hai ,chalo manniaan, hazur,
par nigaahan pherio na, is thaan neelophar vi hai |

garkana hi garkana kion sikhkhde jaaie asin,
jad ki uddan vaaste dharti ate anbar vi hai |

kranti es ton vaddi, bhala kee hor honi e,
asin haakam di thaan usnu,hai jansewak kaha ditta |

English Translation :

If the blood has spirit, to fly without wings,
The bird can’t have fear, of the cage .

The world is muddy pond, we may accept it,
But don’t turn your eyes, it has a lotus too.

Why do we learn only, drowning and sinking ?
When we have a large sky and globe to fly .

Revolution, would not have been better
We have given the name social servant, to the ruler.

Source: The couplets are taken from Surjeet Judge‘s book of gazals ‘Par Mukat Parwaaz’. English Translation is done by Punjabi playwright Atamjit and me.

ਅਲਿਵਦਾ – 2007

ਬਹੁਤ ਬਦਲਦੇ ਰੰਗ ਵੇਖੇ, ਕੁਝ ਆਪਿਣਆ ਦੇ ਕੁਝ ਗੈਰਾਂ ਦੇ
ਕੁਝ ਰੰਗ ਹੱਸੇ , ਕੁਝ ਰੰਗ ਰੋਏ
ਕੁਝ ਅਗਲਾ ਸਾਲ ਦਿਖਾਵੇਗਾ , ਕੁਝ ਏਸ ਸਾਲ ਵਿਖਾਏ
— ਇੱਕ ਮਿੱਤਰ ਪਿਆਰੇ ਦੀ ਕਲਮ ਤੋਂ

ਬਹੁਤ ਹੋਈ ਜਖਮਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਇਸ ਵਾਰ ਫੇਰ..
ਉਮਰਾਂ ਲੱਗਣੀਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਟਿਦਆਂ ਕੱਟਿਦਆਂ ..
— ਪਰਿਮੰਦਰਜੀਤ ( Punjabi Poet )

ਪਰ ਮੁਕਤ ਪਰਵਾਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਜਬਾ ਜੀਦੇ ਲੂੰ-ਲੂੰ ‘ਚ
ਉਸ ਪਰਿੰਦੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਿੰਜਰੇ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ
–ਸੁਰਜੀਤ ਜ਼ੱਜ਼

ਇਸ ਵਰੇ ਪੜੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ
ਨਾਗਲੋਕ – ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਿਲ ( ਸਿਰ੍ਮੌਰ ਕਵੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਕਵਿਤਾਂਵਾ )
ਅਣਹੋਏ – ਗੁਰਿਦਆਲ ਸਿੰਘ ( ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚੜਦੀ ਕਲਾ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੰਦਿਆ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ )
ਫੈਲਸੂਫੀਆਂ – ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ( ਵੱਖਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਚੋਣਵੇਂ ਲੇਖ )
ਪਰ ਮੁਕਤ ਪਰਵਾਜ਼ – ਸੁਰਜੀਤ ਜ਼ੱਜ਼ ( ਗਜ਼ਲਾਂ )

ਇਸ ਵਰੇ ਪੜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰਸਾਲੇ
ਹੁਣ – ਸਾਹਿਤਕ ਤੇ ਬੋਧਿਕ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਚੌਮਾਸਿਕ ਰਸਾਲਾ (A Must Read )
ਦ ਸੰਡੇ ਇੰਡੀਅਨ – ਚਲੰਤ ਮਾਮਿਲਆਂ ਤੇ ਹਫਤਾਵਾਰ ਰਸਾਲਾ

ਇਸ ਵਰੇ ਦੇਖੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ
Apoclypto (English)– Mel Gibson’s movie about Latin american tribes and civilization.
Black Friday (Hindi)– Anurag Kashyap directed movie about 1993 Mumbai blasts.
Taare Zameen Par (Hindi)– Amir Khan’s movie about dyslexiac children.
Pala— documentry by Gurvinder Singh

ਅਸੀ ਫੇਰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ/asin pher laashan dee ginti nahin karde

ਮੈਂ ਜਨਮਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਦੀ,
ਮੇਰਾ ਫਰਜ਼ ਹਰ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਵੰਡਣਾ ਆਜ਼ਾਦੀ,
ਜੀਵੋ ਅਤੇ ਜੀਣ ਦੇਵੋ ਦਾ ਨਾਅਰਾ,
ਮੈਂ ਲਿਖਕੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ‘ਤੇ ਥਾਂ-ਥਾਂ ‘ਤੇ ਘਲਦਾ,
ਮੈਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਵਾਰਿਸ,
ਥਾਂ-ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬੰਬਾ ਦੇ ਪਹਿਰੇ ਬਿਠਾਓਂਦਾ,
ਮੇਰਾ ਸ਼ੌਕ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਸਜਾਉਣਾ,
ਤੇ ਸਿਰ੍ਤਾਜ ਮਹਾਂ ਤਾਜਰਾਂ ਦਾ ਕਹਾਉਣਾ,
ਇਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ,ਖੁਦਾ ਦਾ ਹੈ ਭਾਣਾ,
ਸਲੀਬਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਹੀ ਅੰਗ ਸੰਗ ਹੈ ਰਹਿਣਾ,
ਤਿਰਸ਼ੂਲਾਂ,ਖੰਜਰਾਂ ਤੇ ਤੇਗਾਂ ਦੀ ਤੇਹ ਨੂੰ,
ਆਖਿਰ ਤੁਹਾਡੇ ਲਹੂ ਨੇ ਬੁਝਾਉਣਾ,
ਮੈ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਐਟਮ, ਤਬਾਹੀ ਦਿਆਂਗਾਂ,
ਚੁੱਕਣਾ ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਹੈ ਮਲਬਾ ਘਰਾਂ ਦਾ,
ਪਿੱਠਾਂ ਤੇ ਸਾਡੇ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ
ਜ਼ਰਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖੋ ਕੇ ਹਰ ਸਤਰ ਦੱਸੇ,
ਤੁਸੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ਜਦੋਂ ਸਿਰ ਸਿਰਾਂ ਨੂੰ,
ਅਸੀਂ ਫੇਰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ,
ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸਾਂ ਲਈ,
ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੇ ਗੀਟੇ,ਤੇ ਗੀਟੇ ਖੁਦਾ ਨੇ,
ਅਸੀਂ ਫੇਰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ,
ਤੁਸੀ ਕਾਤਿਲਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਂ ਨਾਇਕ ਕਹਿ ਕੇ,
ਆਪਣੇ ਸਿਰਾਂ ਤੇ ਬਿਠਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹੋ,
ਅਸੀਂ ਫੇਰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ,

main janamaan ton shubh karmaan da aadi
mera faraj har thaan ‘te vandna aazaadi
jeevo ate jeen devo da naara,
main likhke  mejieaalaan te thaan thaan te ghalda,
main lokaan de hakkan dee raakhi daa vaaris
thaan thaan ‘te bumbaan de pahire bithaonda
mera shouk laashaan dee mandi sajaauna
te sirtaaj mahan taajaran da kahaauna
ih allah dee marzi khuda da hai bhaana
saleebaan tuhaade hee ang sang rahina
tirshoolaan ,khanjaraan te tegaan dee teh nu
aakhir tuhade lahu ne bhujhaauna
main mijielaan , atom , tabaahi diaanaaga
chukkna tusin hee hai malba gharaan da
pithaan te saade jo itihaas likhiaa
jara parh ke dekho ke har satar dasse
tusin samajhde ho jadon sir siraan nu
asin pher laashaan dee ginti nahin karde
tusin khud jaahir karo ki tusaan laee
laashaan ne geete ,te geete khuda ne
asin pher laashan dee ginti nahin karde
tusin katilaan noon mahaan naik kah ke
aapne siran te bitha aunde rahe ho
asin pher laashan dee ginti nahin karde

Source: These are excerpts from a long poem written by Surjeet Judge ,a well known Punjabi Gazal Writer..the poem was published in Sept-Dec 2006 edition of Punjab Magazine Hun( ਹੁਣ )
the poem refers to Bush led war on terror in Iraq.